ریزازدیادی بلوط ایرانی (quercus brantii lindl.) با استفاده از سرشاخه های دارا و فاقد جوانه ی رأسی

گونه ی بلوط ایرانی متراکم ترین جنگل های بلوط ایران را تشکیل می دهد و پراکندگی وسیعی در منطقه ی زاگرس دارد. تاکنون معدود تلاش های انجام شده به منظور ریزازدیادی این گونه ناموفق بوده است. با توجه به اهمیت ریزازدیادی در کارهای اصلاحی، در این تحقیق امکان ریزازدیادی بلوط ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور آزمایش هایی با سه هدف ضدعفونی نمودن، پرآوری و ریشه دهی انجام شد و علاوه بر آن تأثیر فصل نمونه برداری (زمستان و بهار)، نوع محیط-کشت (نیم ms و wpm) و نوع ریزنمونه (دارا و فاقد جوانه ی رأسی) مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای ضدعفونی شامل تیمارهای متنوعی از شستشو با آب، اتانول، کلریدجیوه، هیپوکلریت سدیم و کلسیم در غلظت های مختلف بودند. تیمارهای پرآوری با هورمون های naa در سه سطح (0، 01/0، 1/0 میلی گرم در لیتر) و bap (0، 1/0، 5/0 و 1 میلی گرم در لیتر) و تیمارهای ریشه-دهی با هورمون های اکسین در چهار سطح (0، 4/0 میلی گرم در لیتر naa، 4/0 میلی گرم در لیتر iba و 1/0 تا 3/0 میلی گرم در لیتر iba و naa) و کینتین در سه سطح (0، 4/0 و 1 میلی-گرم در لیتر) مورد آزمایش قرار گرفتند. سرانجام صفاتی چون میزان آلودگی، ترشحات فنلی، قهوه ای شدن ریزنمونه، تعداد و طول شاخه و ریشه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از این بررسی ها نشان داد که استفاده از کلریدجیوه ی 1 درصد در نمونه های زمستانه و کلریدجیوه ی 1/0 درصد در نمونه های بهاره در رفع آلودگی ریزنمونه ها موثر است و استفاده از کلریدجیوه ی 1 درصد در نمونه-های بهاره، میزان ترشحات فنلی و قهوه ای شدن ریزنمونه ها را افزایش می دهد و استفاده از سایر محلول های ضدعفونی جهت سترون سازی جوانه ها مناسب نبود. استفاده از محیط کشت wpm موجب کاهش تحریک ترشحات فنلی، کاهش قهوه ای شدن ریزنمونه ها و افزایش نرخ پرآوری گردید. استفاده از 5/0 میلی گرم در لیتر pvp به طور کلی موجب کاهش ترشحات فنلی انواع ریزنمونه های مورد استفاده گردید. نرخ پرآوری در ریزنمونه های در حال رشد بهاره (دارای جوانه ی انتهایی) با استفاده از محیط کشت wpm بسیار بالا بود و افزایش naa و bap روندی صعودی را در میزان پرآوری نشان داد. هیچ یک از تیمارهای ریشه دهی منجر به تشکیل ریشه در ریزنمونه ها نگردیدند.